Matrimonial Blogs & News
घटस्फोट घटस्फोट या मुद्द्यांचा विचार केल्याशिवाय लग्नाची कोणतीही चर्चा पूर्ण होत नाही. येथे आपण प्रथम विवाह मोडण्याच्या शक्यता अ) घटस्फोट वैवाहिक संबंध विसर्जित करण्याच्या शक्यता आणि यंत्रणा कालांतराने, समुदायांमध्ये आणि समुदायांमध्ये बदलल्या आहेत. हिंदू विवाह हा तत्त्वतः एक संस्कार आणि अपरिवर्तनीय आहे. तथापि, बर्याच द्विजा नसलेल्या (किंवा दोनदा जन्माला न आलेल्या) जातींमध्ये घटस्फोटास प्रथा आहे. … Read more
हुंड्याची प्रथा हुंड्याची प्रथा ढोबळमानाने सांगायचे झाले तर हुंडा म्हणजे वधूच्या बाजूने वधूपक्षाला दिलेल्या भेटवस्तूंची एक विशिष्ट श्रेणी. भेटवस्तूंचा हा संच वधूच्या बाजूने संपत्तीच्या हस्तांतरणाचे प्रतीक आहे. हा कायदा दोन्ही बाजूंना प्रतिष्ठा आणि सन्मान प्रदान करतो. वधू-वर हुंडा देऊन आपल्या समाजात प्रतिष्ठा मिळवतो, तर वधूला स्वतःच्या व इतर समाजात संपत्ती आणि प्रतिष्ठा दोन्ही मिळते. अलीकडे … Read more
विवाहाबरोबर होणारी संपत्ती आणि प्रतिष्ठेचे हस्तांतरण लग्नात बहुतेक प्रकरणांमध्ये वधू-वर देणारा आणि वधू-वर घेणारा यांच्यात भौतिक तसेच अभौतिक व्यवहार होतात. यात काही अपवाद वगळता पत्नीची पतीच्या कुटुंबाकडे बदली केली जाते. विवाहाबरोबर भौतिक संपत्तीच्या हस्तांतरणाचे दोन प्रमुख प्रकार असतात. एकामध्ये संपत्ती वधूच्या विरुद्ध दिशेने प्रवास करते आणि दुसर् यात वधूबरोबर त्याच दिशेने प्रवास करते. पहिली वधू … Read more
परंपरागत विवाह अनेक समाजांमध्ये संस्कार हा विवाहाचा महत्त्वाचा घटक असला, तरी विवाहात धार्मिक संस्कार नसलेले वर्ग किंवा गट आहेत. कोणतेही संस्कार नसलेल्या विवाहांना रूढ विवाह असे संबोधले जाते. ही लग्ने साध्या प्रथांवर आधारित असतात. उदाहरणार्थ, हिमालयात राहणाऱ्या काही गटांमध्ये वधूच्या नाकात अंगठी घालणे हा विवाहाचा रूढ प्रकार आहे. विवाहाचे रूढ प्रकार सामान्यत: अशा गटांमध्ये आढळतात … Read more
लग्नाचा सोहळा लग्न संस्कार हा भारतातील विवाहाचा महत्त्वाचा भाग आहे. केवळ धर्माच्या दृष्टीनेच नव्हे, तर जात, संप्रदाय आणि ग्रामीण किंवा शहरी वास्तव्याच्या दृष्टीनेही संस्कारांमध्ये विविधता आढळते. भारतातील काही समाजातील काही मूलभूत संस्कारांवर नजर टाकूया. वेगवेगळ्या समाजात विवाहाचे मूलभूत संस्कार हिंदूंसाठी विवाह हा संस्कार आहे. याचा अर्थ हिंदू विवाह मोडता येत नाही. हे जीवनाचे मिलन आहे. … Read more
हिंदू विवाह कायद्यानुसार कुळांचा नियम १९५५ च्या हिंदू विवाह कायद्यानुसार वडिलांच्या बाजूने पाच आणि आईच्या बाजूने तीन पिढ्यांमध्ये विवाह करण्यास परवानगी नाही. तथापि, जेथे ही प्रथा आहे तेथे क्रॉस-चुलत भावंडांच्या विवाहास परवानगी दिली जाते. पितृसत्ताक संयुक्त कुटुंब हे हिंदूंमधील एक महत्त्वाचे बहिष्कृत एकक आहे. वडिलांच्या बाजूने पाच पिढ्यांमध्ये लग्न करण्यास मनाई आहे, यावरून हे अगदी … Read more
भारतात लग्नासाठी जोडीदाराची निवड पद्धती जोडीदार निवडीसंदर्भात तीन ठळक वैशिष्ट्ये आहेत. सर्वप्रथम, (Endogamy including the Rule of Hypergamy) हायपरगॅमीसह एंडोगॅमीचे नियम कोणत्या गटांमध्ये एखाद्या व्यक्तीला जोडीदार शोधणे अपेक्षित आहे हे दर्शवितात. दुसरं म्हणजे, (Rules of exogamy)एक्सोगॅमीचे नियम एखाद्या व्यक्तीला विशिष्ट गटांमध्ये लग्न करण्यास मनाई करतात. एंडोगॅमी आणि एक्सोगॅमी हे दोन्ही नियम प्रामुख्याने जात आणि नातेसंबंध … Read more
विवाहाचे प्रकार एकपत्नीत्व (एका वेळी पुरुषाचे स्त्रीशी लग्न) आणि बहुपत्नीत्व (एकापेक्षा जास्त जोडीदाराशी स्त्री-पुरुषाचे लग्न) असे विवाहाचे सर्व सामान्यपणे सूचीबद्ध प्रकार भारतात आढळतात. उत्तरार्ध, म्हणजे बहुपत्नीत्व, बहुपत्नीत्व (एका वेळी अनेक स्त्रियांशी पुरुषाचे लग्न) आणि बहुपत्नीत्व (एका वेळी अनेक पुरुषांशी स्त्रीचे लग्न) असे दोन प्रकार आहेत.हिंदूंच्या प्राचीन ग्रंथांमध्ये विवाहाच्या आठ प्रकारांचे उल्लेख आढळतात. एका वेळी किती … Read more
भारतात लग्नाचे वय AGE AT MARRIAGE IN INDIA लग्न सार्वत्रिक असण्याबरोबरच भारतात कमी वयात लग्न करणेही सामान्य आहे. विवाहाच्या वयात विविध धर्मसमूह, वर्ग आणि जातींमध्ये फरक असला तरी भारतात लग्नाचे सरासरी वय कमी आहे. अठराव्या आणि एकोणिसाव्या शतकाच्या सुरुवातीपासूनच अर्भक किंवा बालविवाह रोखण्यासाठी प्रयत्न सुरू झाले. एकोणिसाव्या आणि विसाव्या शतकाच्या सुरुवातीला राजा राममोहन रॉय, ईश्वरचंद्र … Read more
भारतातील विवाह संस्थेनुसार लग्न म्हणजे काय विवाह ही एक महत्त्वाची सामाजिक संस्था आहे. हे एक नाते आहे, जे सामाजिकदृष्ट्या मान्यताप्राप्त आहे. रूढी आणि कायद्याने नात्याची व्याख्या आणि मान्यता दिली जाते. नात्याच्या व्याख्येत केवळ लैंगिक संबंधांशी संबंधित वर्तनासाठी मार्गदर्शक तत्त्वे च नव्हे तर श्रमाची विभागणी करण्याची विशिष्ट पद्धत आणि इतर कर्तव्ये आणि विशेषाधिकार यासारख्या गोष्टींबद्दलदेखील मार्गदर्शक … Read more